Соғлом авлод – юрт келажаги
Дата: 18.02.2016
Она ва бола Ñоғлом бўлÑа, оила бахтли,
оила бахтли бўлÑа, жамиÑÑ‚ муÑтаҳкам бўлади.
ИÑлом Каримов
Ҳар бир инÑон ҳаётида оила муҳим аҳамиÑтга Ñга. Чунки оила деб аталмиш Ð¼ÑƒÒ›Ð°Ð´Ð´Ð°Ñ Ñ‚ÑƒÑˆÑƒÐ½Ñ‡Ð°Ð´Ð° инÑон ҳаётининг мазмун-моҳиÑти ўз акÑини топган. Шу Ð±Ð¾Ð¸Ñ Ð¾Ð¸Ð»Ð° қуриш ва уни муÑтаҳкам Ñақлаш ниҳоÑтда маьÑулиÑтли бурч Ñаналади. Қуйида оила пойдевори ҳиÑобланган қиз болани ÑžÑтириш, уни тарбиÑлаш, оила қуришга тайёрлаш бораÑидаги айрим мулоҳазаларни билдиришни лозим деб топдик.
Қиз болани авайлаб ÑžÑтириш, унга Ñхши Ñ‚Ð°Ñ€Ð±Ð¸Ñ Ð±ÐµÑ€Ð¸Ñˆ биринчи галда онанинг вазифаÑи ҳиÑобланади. Чунки она оилада том маьнодаги маьнавий маÑлаҳатчидир. Шу Ð±Ð¾Ð¸Ñ ÑžÒ“Ð¸Ð» ҳам, қиз бола ҳам дардини биринчи бўлиб онога айтади. ÐкÑариÑÑ‚ ҳолларда фарзандлар онанинг маÑлаҳати бўйича иш тутади. Ðна шундай маÑъулиÑтли дамда уй бекаÑининг ҳар бир Ñўзи, унинг ўгити, маÑлаҳати ёшлар ҳаётида ҳал қилувчи аҳамиÑÑ‚ каÑб етади. Таькидлаш жоизки, оила қуриш мураккаб ва маÑьулиÑтли вазифа. ÐйниқÑа, қиз бола учун у умр ÑавдоÑи демакдир. Ðна шу жараёнда унинг адашиши, хато қилиш, шошма-шошарлик билан бирор бир хулоÑага келишга ҳаққи йўқ. Умр давомида бир маротаба танлаш ҳуқуқига Ñга бўлган қиз болага она Ñнг тўғри йўлни кўрÑатиши зарур. Ðлбатта, ҳар бир она фарзандига ёмонлик тиламайди. Оила қўрғони бутлиги учун кафил бўлган оналаримиз зиммаÑига улкан вазифа ётади. Ҳар қандай оила ўз жигар гўшаÑини, айниқÑа қиз боланинг бошқа оилага бориб қўним топиши учун ўз ÑалоҳиÑти, турмуш тажрибаÑи, бошқача айтганда, оила деб аталмиш Ð¼ÑƒÒ›Ð°Ð´Ð´Ð°Ñ Ò›ÑžÑ€Ò“Ð¾Ð½Ð½Ð¸ бошқаришдаги донолигини ишга Ñолиши керак.
КаÑб тақозоÑига биноан ҳар куни ёки кун ора оилавий можароларга гувоҳ бўламиз. Кўп йиллик кузатишларимиз натижаÑида шундай хулоÑага келдикки, оиланинг барқарорлиги ва муÑтаҳкамлиги кўп жиҳатдан қиз боланинг ёшликда олган тарбиÑÑига боғлиқ Ñкан. Чунки қиз бола бошқа оиланинг Ñиновларидан ўтиб, унинг тенг ҳуқуқли аьзоÑи, кейинчалик ÑÑа уй бекаÑи бўлишига тўғри келади. Шу боиÑ, оналар қизларини оилага тайёрлаш учун кўп меҳнат қилишлари лозим. Бу маÑалага катта маÑьулиÑÑ‚ билан ёндашишлари зарур. Ҳозирки пайтда айрим оналарнинг қиз тарбиÑÑига Ñовуққонлик билан қараётгани ҳолатлари ҳам учраб турибди. Бундай аёллар фарзандларини “ўз уйида Ñйраб қолÑин” деб, уларга уй-рўзғор юмушларини тўла-Ñ‚ÑžÐºÐ¸Ñ ÑžÑ€Ð³Ð°Ñ‚Ð¼Ð°Ð¹Ð´Ð¸. Шунингдек, ҳурмат-иззат, Ñабр-қаноат қилиш бораÑида ҳам наÑиҳат ва маÑлаҳат берилмайди. Бунинг ўрнига балоғат ёшига етган қизларга қимматбаҳо Ñеп йиғиш, уларга ÑÑан-туÑан қилиб кийинтиришга зўр беришмоқда. Ðатижада ўзга хонадонга келин бўлган қиз овқат пишириш, кир ювиш, бичиш тикишни билмай, уÑлиб қолмоқда. Бу ÑÑа ҳар хил оилавий жанжалларга Ñабаб бўлмоқда. Ðйрим ҳолларда ÑÑа иш ажрашишгача етмоқда. Шу Ð±Ð¾Ð¸Ñ Ò›Ð¸Ð· болани оилага тайёрлашга оналар жиддий Ñьтибор бериши лозим. Халқимиз қиз болани палаҳмон тоши дейди. Ҳақиқатдан ҳам, қиз боланинг тақдири анча мураккаб, шу Ñабабли қизлар ҳамма нарÑага тайёр бўлиши, оналари ÑÑа уларни бунга тайёрлашлари зарур. Яна бир оғриқли муаммо шундан иборатки, ҳозирда баьзи ота-оналар қизларини балоғат ёшига етмаÑа ҳам турмушга бермоқдалар. Улар фуқаролик ҳолатлари далолатномаларини ёзиш бўлимига ҳам мурожаат қилмай, “Оила кодекÑиâ€Ð³Ð° зид равишда қизларни Ñрта турмушга узатиб юборишмоқда, шу ўринда ҳақли бир Ñавол туғилади, хўш ҳали балоғатга етмаган фарзандларимизни нега бахтига зомин бўламиз. Ðега мажруҳ бола туғилишига йўл қўÑмиз. Ðхир ҳали балоғатга етмаган қиз бола оила деб аталмиш катта ғилдирак чархига дош бера олмай бахтÑиз бўлиб қолмоқда-ку. Ðега шуни вақтида ўйлаб кўрмаймиз.
ХулоÑа ўрнида айтадиган бўлÑак, оналар оила қўрғони бутлигига бевоÑита кафил ҳиÑобланади. Чунки оналар шоир таьбири билан айтганда, бу дунёнинг юкини елкаларида кўтариб, ҳар биримизни фаровон Ñшашимизга хизмат қиладиган буюк зотлардир. Шу Ð±Ð¾Ð¸Ñ Ð¾Ð½Ð°Ð»Ð°Ñ€ олдида ҳамма бош Ñгади. Шундай Ñкан, улар ўзларининг буюклигини билган ҳолда иш тутÑалар, оила деб аталмиш буюк қўрғон доимо бут бўлади. Бу аÑрлар Ñиновидан ўтган ҳақиқатдир.
ИнÑон аÑлида бахт ва Ñзгулик учун дунёга келади, шу орзу-умид билан Ñшайди. Лекин бу билан иш битмайди, у шу ниÑтга етиш учун интилиши, ғайрат кўрÑатиши, Ñхшилик кўриши учун Ñхшилик қилиши лозим. ИнÑоннинг шаклланишида, ҳаётда ўз ўрнини топишида, Ñл-юрт ичида иззат-ҳурматга Ñазовор бўлишида, юкÑак одоб-ахлоқ қоидаларини ўзида мужаÑÑам Ñтишида оила аÑоÑий ўринни Ñгаллайди. Оила шундай маконки, унда ҳаётнинг давомийлигини таьминловчи ÑˆÐ°Ñ…Ñ ÑˆÐ°ÐºÐ»Ð»Ð°Ð½Ð°Ð´Ð¸, Ñтник маданиÑÑ‚, урф-одатлар, ахлоқий миллий қадриÑтлар Ñақланади ва ривожлантирилади, жамиÑÑ‚ тараққиётини белгиловчи иқтиÑодий ва маьнавий ҳаёт пойдевори қўйилади ва муÑтаҳкамланади. Оила аҳил ва тотув бўлÑа жамиÑтда тинчлик ва ҳамжиҳатликка Ñришади, давлатда оÑойишталик ва барқарорлик ҳукм Ñуради.
Тахмина Джўраева, Бухоро шаҳар “Ðикоҳ уйи†инÑпектори Â