Амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотларнинг асосий йўналишларидан бири оилаларга қулай тадбиркорлик имкониятларини яратишдан иборатдир. Шу боис ҳам “Оилавий тадбиркорлик тўғрисида”ги Қо­нунқабул қилинди. У оилаларда ишбилармонлик муҳитини шакллантиришда ҳуқуқий база бўлиб хизмат қилмоқда.

Қонуннинг 16-моддаси талабига кўра, умумий ҳолларда оилавий корхона иштирокчиларига мулк ҳуқуқи асосида тегишли бўлган тураржойларни улардан оилавий корхона фаолиятида фойдаланиш мақсадида яшаш учун мўлжалланмаган жойларга айлантириш талаб қилинмайди. Албатта, айрим фаолият турлари бундан мустасно.

Оилавий корхоналарга солиқ тўлови бўйича ҳам алоҳида тартиб ўрнатилган. Жумладан, улар ягона солиқ тўловчи ҳисобланади. Оилавий корхонанинг фойдаси солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар тўланганидан ке­йин унинг иштирокчилари тасарруфига ўтади ҳамда унга солиқ солинмайди. Оилавий корхона ўзи ишлаб чиқарган халқ бадиий ҳунармандчилиги ва амалий санъати буюмларини реализация қилишдан олинган тушум бўйича ягона солиқ тўловини тўлашдан қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда озод қилинади. Шунингдек, оилавий корхонага ҳам кичик тадбиркорлик субъектлари учун қонун ҳужжатларида назарда тутилган имтиёзлар, преференциялар ва кафолатлар татбиқ этилади.

Вилоятда 2015 йил 1 январь ҳолатида жами 225 та фаолият юритаётган оилавий тадбиркорлик субъекти мавжуд бўлиб, ушбу субъектларнинг 28 таси биргина 2014 йилда ташкил этилган.

Хусусан, Олот туманида фао­лият юритаётган “Давлатбек Ҳасанович” номли хомғишт ишлаб чиқарувчи оилавий тадбиркорлик субъектида 2 нафар шахс мунтазам иш билан таъминланган бўлиб, юқорида таъкидлаганимиздек, қўшимча имконият ва шарт-шароитлардан фойдаланиб келмоқда.

Бундан ташқари, Қонунда оилавий корхона фаолиятини текширишларнинг чекланиши белгиланган. Унга кўра, оилавий корхонанинг молия-хўжалик фаолиятини режали текширишлар кўпи билан тўрт йилда бир марта амалга оширилиши белгиланган.

Янги ташкил этилган оилавий корхонанинг молия-хўжалик фао­лияти у давлат рўйхатидан ўтказилган пайтдан эътиборан дастлабки уч йил мобайнида режали текширувлардан ўтказилмайди, бундан бюджет маблағларидан ва марказлаштирилган маблағлардан ҳамда ресурслардан мақсадли фойдаланиш билан боғлиқ текширишлар мустасно.

Хулоса қилиб айтадиган бўл­сак, мазкур Қонун мамлакатимизда тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш, уларга қўшимча имконият ва шарт-шароитлар яратиш баробарида қулай инвестицион муҳит ва бар­қарор иқтисодий ривожланиш йўлидаги яна бир қадам бўлганини кўриш мумкин.

А.Раҳматов, Бухоро вилоят адлия бошқармаси бошлиғининг биринчи ўринбосари